Vụ Trịnh Xuân Thanh và những bí ẩn

Hiện nay, các cơ quan truyền thông quốc tế cũng như Việt ngữ đã bàn khá nhiều về vụ Trịnh Xuân Thanh bị bắt cóc từ Đức đưa về Hà Nội. Nhiều câu hỏi đã được đặt ra, chẳng hạn như: Tại sao Hà Nội không áp dụng thủ tục dẫn độ mà phải đi bắt cóc? Với lý do quan trọng nào khiến Hà Nội phải chấp nhận những hậu quả tai hại về ngoại giao, chính trị và kinh tế do bắt cóc để đổi lấy Trịnh Xuân Thanh? Phải chăng Hà Nội đã tính toán kỹ?

Nhìn lại con đường quan lộ của Trịnh Xuân Thanh, từ khi làm Phó Tổng giám đốc Tổng Công ty Cổ phần Xây lắp Dầu khí Việt Nam (PCV) năm 2007, rồi Chủ Tịch HĐQT tổng công ty này năm 2009 cho đến khi bỏ trốn ra nước ngoài và bị bắt cóc đưa trở về Việt Nam… chúng ta đều thấy chứa đựng nhiều bí ẩn khó hiểu.

KHÁI LƯỢC VỀ TRỊNH XUÂN THANH

Trịnh Xuân Thanh sinh ngày 13.2.1966 tại xã Mai Lâm, huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội. Bố là Trịnh Xuân Giới, sinh năm 1939, vào đảng năm 1962, Tiến Sĩ Sử học, Cựu Hiệu trưởng trường Đoàn Trung Ương, cựu Phó Trưởng ban Dân Vận Trung ương Đảng CSVN, hiện là Chủ tịch của Công ty TNHH Mai Phương.

1.- Thăng quan tiến chức

Thanh tốt nghiệp Cử nhân chuyên ngành Quy hoạch đô thị tại Đại học Kiến trúc năm 1990, sau đó sang làm việc ở Cộng hòa Liên bang Đức. Năm 1995 Thanh về nước và từ năm 1996 đến năm 2000, ông làm Phó Giám đốc Công ty Detesco của Trung ương Đoàn. Từ năm 2000 – 2004 Thanh làm Phó Giám đốc chi nhánh Hà Nội của Tổng Công ty Sông Hồng, Việt Trì, Phú Thọ. Từ năm 2005 – 2007, Thanh làm Phó Tổng rồi Tổng giám đốc của Tổng Công ty Sông Hồng.

Năm 2007, Công ty Cổ phần Xây lắp Dầu khí thuộc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam được nâng lên thành Tổng công ty Cổ phần Xây lắp Dầu khí Việt Nam (PetroVietnam Construction – PVC), Thanh được chuyển về làm Phó Tổng giám đốc rồi sau đó năm 2009 là Chủ tịch HĐQT Tổng Công ty này và được phong danh hiệu Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới năm 2011.

2.- Những diễn biến khác thường

Đến năm 2013, khi PVC rơi vào tình cảnh thua lỗ trầm trọng trên 3.274 tỷ đồng (khoảng 150 triệu USD), và có nguy cơ mất vốn, Thanh được Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng bổ nhiệm làm Phó Chánh văn phòng Bộ Trưởng đại diện Văn phòng miền Trung của Bộ Công thương tại Đà Nẵng. Tháng 2 năm 2014, Thanh được Bộ trưởng Bộ Công thương bổ nhiệm lên chức vụ Vụ trưởng – Trưởng ban Đổi mới doanh nghiệp Bộ Công thương. Tháng 5/2015, Trịnh Xuân Thanh được luân chuyển làm Phó chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang nhiệm kỳ 2011-2016.

Năm 2016, Thanh ứng cử ĐBQH khóa 14 tại Hậu Giang và trúng cử với tỷ lệ 75,28%. Nhưng ngày 15.7.2016, theo kiến nghị của Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Hội đồng bầu cử quốc gia biểu quyết không xác nhận tư cách ĐBQH của Trịnh Xuân Thanh với 100% số phiếu.

3.- Mất chức và đi trốn

Ngày 6.9.2016, ông đã gửi đơn xin ra khỏi Đảng vì “không còn tin vào sự lãnh đạo của đồng chí Tổng Bí thư”. Ngày 8.9.2016, Ban Bí thư Trung Ương Đảng họp dưới sự chủ trì của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, đã biểu quyết 100% bằng phiếu kín quyết định thi hành kỷ luật bằng hình thức khai trừ Trịnh Xuân Thanh ra khỏi Đảng.

Ngày 16.9.2016, Cảnh sát điều tra, Bộ Công an, ra Quyết định số 363/C46(P12) khởi tố Trịnh Xuân Thanh về tội “cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” quy định tại điều 165 Bộ luật Hình sự; đồng thời ra lệnh bắt tạm giam và khám xét Trịnh Xuân Thanh.

Ngày 15.9.2016, cơ quan Cảnh sát điều tra đã khởi tố 4 bị can thuộc Tổng công ty Cổ phần xây lắp Dầu khí Việt Nam gồm: Vũ Đức Thuận , nguyên Ủy viên HĐQT kiêm Tổng Giám đốc;  Nguyễn Mạnh Tiến, Phó tổng Giám đốc; Trương Quốc Dũng, nguyên Phó tổng Giám đốc và Phạm Tiến Đạt, nguyên Kế toán trưởng Tổng công ty PVC.

Tháng 7/2016, Thanh đã gửi đơn đến tỉnh uỷ Hậu Giang xin nghỉ phép từ 25 đến 29/7. Ngày 19/8, Thanh gửi đơn lần 2 xin nghỉ một tháng (3/8 – 2/9) để đi nước ngoài trị bệnh. Theo tài liệu của Bộ Công an, Thanh đã bỏ trốn ra nước ngoài ngày 16.9.2016 và đã qua trú ẩn ở Đức.

Sau khi xác định bị can Trịnh Xuân Thanh bỏ trốn, cơ quan Cảnh sát điều tra ra Quyết định số 19/C46-P12 truy nã toàn quốc và truy nã quốc tế đối với Trịnh Xuân Thanh.

TẠI SAO KHÔNG ÁP DỤNG THỦ TỤC DẪN ĐỘ?

Thủ thục dẫn độ theo quốc tế công pháp khá phức tạp, ở đây chúng tôi chỉ trình bày những khái niệm căn bản để tìm hiểu tại sao Hà Nội không yêu cầu áp dụng thủ tục dẫn độ đối với Trịnh Xuân Thanh ở Đức mà phải bắt cóc.

1.- Những quy định về dẫn độ khá phức tạp

Hiện nay, Việt Nam đã ký hiệp định song phương về chuyển giao người bị kết án với 5 nước là Anh, Nam Hàn, Úc, Thái Lan và Hungary. Việt Nam cũng đã ký hiệp định song phương về dẫn độ với 5 nước là Algeria, Ấn Độ, Nam Hàn, Indonesia và Hungary. Nhưng Việt Nam chưa có hiệp ước dẫn độ song phương với Đức. Tuy nhiên, cả Việt Nam lẫn Đức đều đã tham gia vào Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia được thông qua ngày 15.11.2000. Điều 16 của Công ước này có quy định về việc dẫn độ. Tại sao Hà Nội không căn cứ và điều 16 của Công Ước này để yêu cầu Đức cho dẫn độ Trịnh Xuân Thanh?

Điều 16 gồm 17 khoản quy định về dẫn độ. Điều này đòi hỏi điều kiện là hành vi phạm tội dẫn đến việc dẫn độ đáng bị trừng phạt theo pháp luật trong nước của cả quốc gia yêu cầu lẫn quốc gia được yêu cầu. Thành viên muốn dẫn độ sẽ phải chuyển ngay vụ việc này cho các cơ quan có thẩm quyền truy tố. Cơ quan có thẩm quyền đó sẽ đưa ra quyết định của họ và tiến hành tố tụng theo một trình tự thủ tục giống như đối với những hành vi phạm tội khác có cùng mức độ nghiêm trọng phù hợp với pháp luật trong nước của quốc gia thành viên nói trên. Các quốc gia thành viên hữu quan sẽ hợp tác với nhau trong quá trình tố tụng và về chứng cứ, để đảm bảo tính hiệu quả của việc truy tố. Khoản 15 còn quy định các quốc gia thành viên có thể từ chối yêu cầu dẫn độ với lý do hành vi phạm tội cũng liên quan đến vấn đề tài chính quốc gia.

Ngoài những quy định của điều 16, việc dẫn độ còn phải tuân thủ các nguyên tắc về dẫn độ được án định trong quốc tế công pháp nữa.

2.- Nguyên tắc “In dubio pro reo”

Cho đến nay, trong danh sách những người bị truy nã của Cảnh Sát Quốc Tế (Interpol), người ta không thấy tên Trịnh Xuân Thanh. Điều này cho thấy bằng chứng (evidence) về tội phạm của Trịnh Xuân Thanh mà cơ quan tư pháp Hà Nội đưa ra không thuyết phục được.

Donald Trump và nhóm cuồng Trump chẳng biết gì về luật pháp, thường coi những lời tố cáo đối phương đều là tội phạm, nhất là các tin được phổ biến trên Wikileak.  Nhưng với luật pháp, những lời tố cáo chỉ được coi là thông tin (information). Những thông tin đó nhiều khi không giúp tìm ra tội phạm mà chỉ là những lời mạ lỵ phỉ báng. Nguyên tắc của hình luật là “In dubio pro reo” tức khi có nghi vấn, phải coi người bị tố cáo là không có tội.

Với những quy định chặt chẽ của luật dẫn độ, Hà Nội thấy khó vượt qua được. Ngoài ra, trong một chế độ thường coi “miệng tao là luật”, những người thi hành luật pháp thường không được huấn luyện đầy đủ, nên khó tiến hành các cuộc tranh tụng quốc tế. Hà Nội nhận ra những yếu kém đó nên đã không cho tiến hành thủ tục dẫn độ đối với Trịnh Xuân Thanh mà cho đi bắt cóc!

MỘT VỤ BẮT CÓC NGANG NGƯỢC

Chiều ngày 31.7.2017, bà Lê Thị Thu Hằng nói trong cuộc họp báo: “Thông báo ngày 31.7.2017 của Bộ Công an và đã được báo chí đăng tải, theo đó ngày 31.7.2017 Trịnh Xuân Thanh đã ra trình diện và đầu thú. Hiện nay, các cơ quan chức năng đang tiến hành điều tra.”

1.- Diễn biến của vụ bắt cóc

Trong một cuộc họp báo, Văn phòng Công Tố Đức tại Berlin cho biết Trịnh Xuân Thanh đã bị bắt cóc ngay trước Khách Sạn Sheraton Berlin Grand Hotel Esplanade ở quận Tiergarten, Berlin, hôm 23/7 trong lúc ông đang ngồi trên ghế công viên ở sát bên cạnh dòng sông trên đường Lützowufer. Camera trên đường phố và Camera của Sheraton Hotel đã ghi lại rõ hình ảnh bọn bắt cóc và luôn cả chiếc xe van màu đen, mang bản số Cộng Hòa  Szech. Cảnh sát đã nắm chắc sự kiện bắt cóc qua hình ảnh video – chiếc xe van đen mang bản số Cộng Hòa Szech đã chạy sang Pháp qua ngả Belgium.

 Sở Cảnh sát Đức cho biết ở Berlin có tổng cộng hơn 15.000 CCTV cameras, trong số này có 3.200 cameras chuyển hình ảnh thẳng về Trung Tâm Chống Khủng bố của Cảnh sát. Theo Cảnh sát Đức, An ninh sứ quán Việt Nam tại CHLB Đức đã phối hợp cùng một băng đảng xã hội đen tại Cộng Hòa Szech để thực hiện vụ bắt cóc này. Bí Thư Thứ Nhất Đại Sứ Quán Việt Nam tại CHLB Đức là Nguyễn Đức Thoa đã có hình trong video an ninh tại Khách Sạn Sheraton Berlin Grand Hotel trong thời điểm bọn bắt cóc vũ trang áp tải Trịnh Xuân Thanh lên chiếc xe đậu trước khách sạn này. Ông Thoa đã bị Cảnh sát Đức áp tải lên Phi Trường Schönefeld ở Berlin và trục xuất trong một chuyến bay gần nhất.

Tối thứ tư ngày 3.8.2017. chương trình Heute Journal của Đài truyền hình quốc gia Đức ZDF, một trong 2 đài truyền hình lớn nhất nước Đức, đã dành hơn 3 phút tường thuật về vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh ở Berlin rồi áp tải đến phi trường ở một nước Đông Âu (phi trường Prague ở Szech). Tại đây đã có một chiếc máy bay chờ sẵn, Trịnh Xuân Thanh được đặt trong một chiếc cáng thương, và các nhân viên mật vụ ngụy trang người chăm sóc bệnh nhân đã đem ông lên máy bay và đưa về Việt Nam. Cộng Hòa Szech đang mở cuộc điều tra.

2.- Nhận diện ra người phụ nữ cùng bị bắt

Video cũng giúp nhiều người nhận diện ra người phụ nữ cùng ngồi với Trịnh Xuân Thanh trên ghế công viên bên bờ sông khi bị bắt, đó là cô Tô Linh Hương, con của ông Tô Huy Rứa, Ủ̉y viên Bộ Chính tri, cựu Trưởng ban Tổ chức Trung ương Đảng, một nhân vật đầy quyền lực trước đây. 

Tô Huy Rứa là người đỡ đầu cho Trịnh Xuân Thanh. Ngày 14.4.2012, ông Rứa đã đưa cô Hương mới 24 tuổi vào làm Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng Vinaconex do Trịnh Xuân Thanh thành lập. Nhưng công ty này lại quá tai tiếng về lỗ lã và liên tục làm vỡ đường ống nước Sông Đà nên ít tháng sau ông Rứa phải rút cô Hương ra. Những người đỡ đầu cho Trịnh Xuân Thanh đã bị cất chức và điều tra, nhưng ông Rứa chưa bị đụng đến vì là “người đồng hành” với Nguyễn Phú Trọng. Cô Hương đã qua tị nạn ở Đức và được nói là bồ nhí của Thanh. Nhiều người tin rằng Công an đã dùng Tô Linh Hương làm “chim mồi” để bắt Trịnh Xuân Thanh. Không ai biết cô Hương hiện đang ở dâu.

3.- Phản ứng của chính quyền Đức

Thông cáo của Bộ Ngoại giao Đức ra hôm 2/8 cho biết chính phủ Đức “không nghi ngờ” gì việc Bộ Ngoại giao Việt Nam và mật vụ có dính líu vào vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh hôm 23/7, và việc này “vi phạm luật pháp Đức và quốc tế.” Ông Martin Schaefer, phát ngôn Bộ Ngoại giao Đức, nói rằng vụ việc này “có khả năng ảnh hưởng nặng nề tới các mối quan hệ (giữa 2 nước).” Ông gọi đây là “một sự bội ước lòng tin vô cùng lớn.” Chính quyền Berlin cũng nói rằng Việt Nam đã “bội tín” sau khi từng yêu cầu dẫn độ ông Thanh về nước khi Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc dự hội nghị G20 ở Đức hồi đầu tháng trước. Ông nhấn mạnh:

“Chính phủ Liên bang Đức yêu cầu phải để ông Trịnh Xuân Thanh quay trở lại Đức ngay lập tức để hồ sơ đề nghị dẫn độ và đơn xin tị nạn được xem xét theo đúng trình tự pháp lý.”

4.- Dùng trò cãi chày cãi cối

Tối 3/9, đài truyền hình VTV của Việt Nam đã cho chiếu đoạn phim được nói là đã quay ngày 31/7. Trong phim, Trịnh Xuân Thanh ngồi ở địa điểm không xác định, nói ông đã “suy nghĩ không chín chắn” và “đành phải về để đối diện sự thật”. Ông nói “cần về gặp lại mọi người, đặc biệt là những lãnh đạo để báo cáo nhận khuyết điểm, xin lỗi”. VTV cũng đưa hình về “đơn xin tự thú” viết tay ghi ngày 31/7 tại Hà Nội, được nói là của ông Thanh.

Bà Petra Schlagenhauf, luật sư của Trịnh Xuân Thanh ở Đức, nói với BBC sau khi xem đoạn phim: “Đây là ‘tự thú’ ép buộc. Ông ấy bị bắt cóc. Chúng tôi biết, cảnh sát Đức biết, chính phủ Đức biết.” Bà nói thêm: “Tôi lo ngại cho sức khỏe thân chủ. Ông ấy trông rất tệ.”

Hôm thứ Sáu 4.8.2017, Ngoại trưởng Đức Sigmar Gabriel tuyên bố Đức đang cân nhắc các biện pháp trả đũa Việt Nam vì cáo buộc Hà Nội bắt cóc ông Trịnh Xuân Thanh ngay tại Berlin. Ông nhắc lại Đức đã yêu cầu một sĩ quan tình báo Việt Nam rời Berlin vì tin rằng ông này liên quan đến việc bắt cóc. Ông nói: “Chúng tôi đòi hỏi ông ta ra đi vì chúng tôi rất tin rằng ông ta liên quan vụ bắt cóc,”.

Ông nói thêm ông Trịnh Xuân Thanh “bị đưa ra khỏi Đức, bằng các biện pháp mà chúng tôi tin rằng người ta xem trong các phim hình sự về Chiến tranh Lạnh. Đây là điều chúng tôi không thể chấp nhận.”

Cả thế giới chẳng ai tin vào những lời biện bác của nhà cầm quyền Hà Nội nên mọi kịch bản cãi chày cãi cố đều vô ích.

TẠI SAO HÀ NỘI PHẢI XỬ DỤNG HÀNH ĐỘNG TỒI TỆ NÀY?

Đã có rất nhiều nhận xét khác nhau về việc Đảng CSVN phải cho bắt cóc Trịnh Xuân Thanh đưa về nước, nhưng giả thuyết được coi là thuyết phục nhất là vấn đề thanh toán nội bộ: Phe Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng phải thanh toán xong phe Nguyễn Tấn Dũng, một nhóm được coi là có quyền lực và tham nhũng lớn nhất trong Đảng CSVN từ trước đến nay, để trừ hậu họa.

Chúng tôi xin nhắc lại rằng khi Nguyễn Tấn Dũng được tái đắc cử Thủ Tướng nhiệm kỳ thứ 2 vào ngày 25.7. 2011, lúc đó Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI (2011 – 2015) có 175 ghế Ủy viên Trung Ương chính thức thì phe Dũng chiếm đến 70%, còn 30% thuộc về các phe khác, nên Dũng làm mưa làm gió. Nay Nguyễn Tấn Dũng đã bị mất chức, nhưng còn khoảng 50% những người theo Dũng vẫn liên kết với nhau chống Nguyễn Phú Trọng vì sợ bị thanh toán, mất cả chì lẫn chài.

Vụ tham nhũng điển hình nhất của tập đoàn Nguyễn Tấn Dũng vẫn Tập đoàn Dầu khí Việt Nam màTổng Công ty Cổ phần Xây lắp Dầu khí Việt Nam phụ thuộc. Trong thư tố cáo được phổ biến trên Facebook vào tháng 3 năm 2017, Trịnh Xuân Thanh đã tố cáo các cán bộ bán dầu gồm Công an, Hải Quan, Dầu khí… đã ăn trộm dầu ở các mỏ dầu ngoài khơi Vũng Tàu và bán cho nước ngoài. Ví dụ xuất bán 100.000 tấn dầu thì tàu mua chỉ trả 70.000 tấn qua ngân hàng có hoá đơn, còn 30.000 tấn thì họ trả bằng tiền mặt ngay trên tàu với giá chỉ bằng 50% giá thị trường và khoản tiền này không được đưa vào sổ sách. Thư tố cáo nói rõ từ ngày Nguyễn Tấn Dũng lên làm Thủ tướng và Đinh La Thăng làm Chủ tịch Tập đoàn Dầu khí, thì khách hàng mua dầu khoảng 70% là Trung Quốc… Chỉ tính trong 10 năm Nguyễn Tấn Dũng làm Thủ tướng, mỗi năm Việt Nam xuất bán 20 triệu tấn dầu thô với lượng dầu thô ăn cắp khoảng 30% tức là khoảng 6 triệu tấn/năm. Mỗi tấn tính rẻ 600 đô, như vậy là băng đảng Nguyễn Tấn Dũng và Đinh La Thăng đã ăn gọn là 10 x 6 x 600 = 36 tỷ đô. Đó là chưa kể đến hàng trăm khoản tham nhũng khác từ ngành Dầu khí như mua sắm thiết bị, vật tư, chi phí khai thác, mua sắm tàu bè…

Sau khi bị mất chức Chủ tịch HĐQT Tổng công ty Cổ phần Xây lắp Dầu khí Việt Nam vì tổng công ty này bị thua lỗ trầm trọng trên 3.274 tỷ đồng, Thanh vẫn được thăng chức nhờ chạy chọt. Cuộc điều tra của Bộ Công An cho biết Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trần Anh Tuấn đã nhận 3 triệu USD cho việc khen thưởng, tuyển dụng, trình Thủ tướng phê chuẩn bổ nhiệm Trịnh Xuân Thanh chức danh Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang. Hai Thứ Trưởng Bộ Nội Vụ khác là bà Trần Thị Hà và Nguyễn Duy Thăng cũng được chia chác. Bà Thứ trưởng Công Thương Hồ Thị Kim Thoa vừa bị cách chức cũng vì dính vào vụ ăn tiền của Trịnh Xuân Thanh. Chuyện Trịnh Xuân Thanh đi trốn một cách dễ dàng cũng là do sự sắp xếp của nhóm viên chức tham nhũng.

Với một vài sự kiện được trình bày trên, chúng ta thấy Trịnh Xuân Thanh là một trong các thủ phạm chính và là một nhân chứng quan trọng trong các vụ án tham nhũng thời Nguyễn Tấn Dũng. Nếu bắt được Trịnh Xuân Thanh, có thể dùng Thanh để thanh toán tập đoàn Nguyễn Tấn Dũng.

Tập đoàn Nguyễn Phú Trọng biết rất rõ tác hại do vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh gây ra sẽ rất nghiêm trọng, nhưng nó không bằng những tác hại do sự vùng dậy của tập đoàn Nguyễn Tấn Dũng. Nếu Tập đoàn này vùng dậy được, tập đoàn Nguyễn Phú Trọng sẽ bị tan vỡ ngay. Còn những quan hệ với Đức dù bị mất đi, trong khoản năm hay mười năm sau vẫn có thể phục hồi lại được. Đó là lý do khiến tập đoàn Nguyễn Phủ Trọng chọn giải pháp bắt cóc Trịnh Xuân Thanh.

Lữ Giang

Vì sao TBT Trọng quyết liệt săn Thanh bằng mọi giá?

Với tầm mức và trình độ của Thanh chắc chắn thừa hiểu và chắc chắn niềm tin ấy chỉ có thể có từ quan hệ với một thế lực lớn hơn nhiều nếu không nói là rất lớn, lớn tới mức Thanh ung dung để lộ ảnh ngồi thảnh thơi ở một công viên giữa trung tâm Beclin mà bất cứ ai quan tâm tìm hiểu nhìn qua cũng biết. Đây mới là lý do khiến Tổng bí thư Trọng và ê kíp của ông quyết liệt săn Thanh bằng mọi giá.

Vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh từ Đức đưa về Việt Nam “quy án” đang làm nóng dư luận, dấy lên những tranh cãi không chỉ vì thông tin giữa “bắt cóc” mà Đức đưa ra và “tự thú” từ chính quyền Việt Nam. Cuộc tranh cãi và những ý kiến phản pháo lẫn nhau trong cộng đồng người Việt cũng bùng phát một cách dữ dội với đủ các loại suy đoán, viện dẫn, phân tích…

Hãy tạm gác cái lý giữa hai quốc gia Việt-Đức khi đưa ra thông tin trái ngược nhau. Cũng hãy tạm gác những viện dẫn về pháp lý để xem xét việc có hay không câu chuyện “tự thú” của Trịnh Xuân Thanh.v.v. Tạm đánh giá một chút về toàn cảnh con đường khởi đầu và kết thúc vụ án Trịnh Xuân Thanh – mà nói chính xác hơn phải là vụ án liên quan Tổng công ty cổ phần xây lắp Dầu khí PVC.

Từ một kỹ sư đô thị, Thanh được Bộ Công thương điều về làm người đúng đầu PVC sau một vài vị trí công tác khác mà chặng đường thăng tiến có thể nói thuộc loại khá nhanh. Sau mấy năm làm ở PVC ( 2007-2013), ông Thanh được điều chuyển về vị trí Phó chủ tịch UBND Tỉnh Hậu Giang, điểm dừng kết thúc sự nghiệp khi nhà nước Việt Nam hồi tô vụ án gây thất thoát hơn 3.000 tỷ đồng trong thời kỳ Thanh còn làm ở PVC và năm 2016. Khoảng tháng 3 đến tháng 6 năm 2016, Trịnh Xuân Thanh trốn ra nước ngoài. Từng xuất hiện một số tin tức manh nha về việc ông Thanh phanh phui các thông tin về quyền lực chóp bu tại Việt Nam, một vài hình ảnh chứng minh Thanh đang ở một nước châu Âu.. mở màn cho cái dại dột thật sự dẫn đến bị bắt giữ vừa qua.

Trong vụ án này, sau việc ông Thanh bỏ trốn ra nước ngoài thì hình thành hai hướng: Một là tiếp tục “trảm” những nhân vật liên quan hiện trong nước trong vụ án ở PVC và hai là cá nhân Trịnh Xuân Thanh bị phát lệnh truy nã và tạm kết thúc ở màn “tự thú”  trên VTV tại Việt Nam sau hơn 1 năm trốn ra nước ngoài.

Nói qua về vụ án của PVC. Nếu chỉ nhìn trên con số thất thoát hơn  ba ngàn tỷ đồng, vụ án ở PVC thuộc loại top trong số những đại án bị phanh phui trong những năm gần đây nhưng thực tế vẫn thua xa một số vụ án khác sau khi đã được “xử lý” nên có vụ teo lại thành nhỏ hơn hoặc giảm đi nhưng vẫn lớn hơn vụ PVC. Điều cần chú ý là vụ án PVC thuộc danh sách các vụ án trong chiến dịch chống tham nhũng. Còn một số vụ án khác đình đám hơn nhiều, nổi rõ bàn tay lợi ích nhóm nhưng bị chìm xuồng vì nhiều lý do khác nhau mà vụ án Formosa là một ví dụ.

Xét về cá nhân, những tài sản của Trịnh Xuân Thanh - chỉ nói về những tài sản nổi đã được biết -  thì vẫn thua rất xa một số quan chức khác kể cả quan chức có chức vụ thấp hơn Thanh. Hầu hết những tài sản đó có lai lịch và được mua ( cứ cho là bằng tiền tham nhũng ) một cách bình thường hơn rất nhiều những biệt phủ, những lâu đài cá nhân mà nhiều quan chức khác xây trái phép, thậm chí đè luôn cả luật, bị phanh phui và hiện hữu công khai hơn nhưng quá trình điều tra lại không bị nâng lên mức quan trọng như của Trịnh Xuân Thanh. Mặc dù các lý do biện hộ rất hài hước kiểu như “làm thối móng tay, bán chổi chít…” lại được cơ quan tố tụng xem như là “hợp lý”. Đương nhiên, phía chính quyền Đức thừa đủ kết luận Trịnh Xuân Thanh là tội phạm kinh tế. Việc chưa quyết định qui chế tự nạn, cũng không trục xuất Thanh là vì các yếu tố liên quan qui chế tị nạn khác. Vậy câu hỏi đặt ra là: Tại sao chính quyền Việt Nam phải “bắt bằng được Trịnh Xuân Thanh”, phải bất chấp cả thể diện và quan hệ quốc tế khi tiến hành việc bắt giữ gây tranh cãi như vậy ? Tại sao Đức lại có phản ứng như vậy ?

Có một sự thật ít người chú ý: Đức là một quốc gia  có chính sách cứng rắn và đã ký nhiều thỏa thuận quốc tế về chống tham nhũng, chống tội phạm liên quốc gia. Đồng thời Đức cũng là một thành viên quan trọng trong Tổ chức cảnh sát quốc tế Interpol mà Việt Nam cũng có tham gia. Việc Trịnh Xuân Thanh chọn Đức làm nơi ẩn náu là từ lý do nào? Đơn giản rằng tại Đức Thanh có nhiều mối quan hệ do từng ở đây? Có ai đó đủ khả năng đỡ đầu cho Thanh để đo lường các rủi ro đến từ Việt Nam? 

Nếu nói có lòng tin vào các mối quan hệ thông thường, các cơ sở từ cộng đồng người Việt tại Đức thì chắc chắn Trịnh Xuân Thanh không dại khờ đến vậy, với tầm mức và trình độ của Thanh chắc chắn thừa hiểu và chắc chắn niềm tin ấy chỉ có thể có từ quan hệ với một thế lực lớn hơn nhiều nếu không nói là rất lớn, lớn tới mức Thanh ung dung để lộ ảnh ngồi thảnh thơi ở một công viên giữa trung tâm Beclin mà bất cứ ai quan tâm tìm hiểu nhìn qua cũng biết. Đây mới là lý do khiến Tổng bí thư Trọng và ê kíp của ông quyết liệt săn Thanh bằng mọi giá. Vì một điều rất rõ ràng: Vụ án PVC nhìn bề ngoài, có bắt được Thanh hay không thì việc điều tra tham nhũng vẫn có thể tiến hành bình thường, bắt được Thanh sẽ chỉ thêm một cái án cho cá nhân Thanh. Vấn đề còn lại là cái giá của việc bắt giữ ra sao, kết quả sẽ như thế nào khi Thanh đã “về nước tự thú” ?

Sẽ không khó để suy đoán rằng trước khi vụ việc xảy ra. Bộ máy tham mưu của chính quyền Việt Nam và cả chính ông Trọng thừa biết và đoán định trước được một cuộc khủng khoảng ngoại giao sẽ phát sinh nếu bắt Thanh mà không báo trước cho Đức như vậy. Phản ứng của Đức trong vụ Trịnh Xuân Thanh là điều đương nhiên xảy ra vì trái với  luật ngoại giao và cả luật của Đức. Điều lý giải hợp lý duy nhất để chính quyền Việt Nam phải ra tay chính là vì nếu để chậm, khi Thanh chính thức được cấp hộ chiếu Đức theo qui chế tị nạn thì không còn cách nào để xử Thanh được nữa. Đương nhiên, không bắt được Thanh thì không chỉ một mảng trong vụ án của PVC ít nhiều bị che khuất mà uy tín cá nhân lẫn sức thuyết phục của công cuộc chống tham nhũng mà ông Trọng khởi xướng bị bôi đen khó mà gột rửa.

Trong bối cảnh Việt Nam đã đàm phán về Hiệp định hỗ trợ tư pháp với Đức trước cả khi Thanh tới Đức, trong tình hình hiện tại thì nạn khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia đang càng ngày càng phức tạp, nóng bỏng trên toàn cầu hiện nay thì chắc chắn thời hạn phê chuẩn một hiệp định về hỗ trợ tư pháp giữa hai quốc gia sẽ sớm diễn ra. Cũng trong khi đó thì thời hạn và sức ép phải xem xét qui chế tị nạn cho Trịnh Xuân Thanh cũng buộc chính quyền Đức phải lựa chọn chấp thuận hoặc từ chối rất khoát. Nó khiến nhân tố Trịnh Xuân Thanh vô hình chung là vật cản nằm giữa, gây khó xử cho cả hai phía Việt-Đức. Việc hai vợ chồng Trịnh Xuân Thanh cùng đệ đơn xin nhập quốc tịch nhưng chỉ vợ được cấp mà Thanh thì chưa vì Đức cần cơ sở để xác định chắc chắn việc xét qui chế tị nạn chính trị cho Thanh là đúng luật. Không làm tổn hại đến khả năng bị mang tiếng là bao che cho tội phạm kinh tế là điều nước Đức đã biết. Nói như vậy không đồng nghĩa với khẳng định rằng có khả năng về một thỏa thuận ngầm hay sự bật đèn nào đó từ Đức. Vấn đề này sẽ được chứng minh qua thái độ và phản ứng cụ thể sắp tới từ cấp cao hơn của Chính phủ Đức chứ không phải ở mức như hiện tại.

Mọi suy đoán đều chưa đủ cơ sở khẳng định, nhưng việc “tự thú” của Trịnh Xuân Thanh công khai trên truyền thông và đã được các quan chức hàng đầu của Bộ CA xác nhận, chắc chắn đã cho phép một kết luận là sẽ có một sự “khoan hồng” cho riêng cá nhân Trịnh Xuân Thanh ít nhất là về mặt diễn biến truyền thông tương lai. Bản chất vụ án lẫn cái giá cuối cùng mà Trịnh Xuân Thanh phải nhận thật sự sẽ chỉ tùy thuộc một phần rất nhỏ độ “thành khẩn” của Trịnh Xuân Thanh, phần quyết định lớn hơn chính là mối nguy hại của thế lực đã tạo nên niềm tin cho Thanh khi đến Đức như đã nói trên có được loại bỏ hay còn tồn tại đến mức nào. Nói cách khác, dù thật giả ra sao thì số phận Trịnh Xuân Thanh đã được định đoạt trước khi ra tòa.

Mối quan hệ liên quan vụ Trịnh Xuân Thanh giữa hai nước Việt-Đức tương lai ra sao ?

Trước mắt, Đức đã chính thức ra thông báo trục xuất đại sứ và một tùy viên đại diện tình báo Việt Nam tại Đức; đại diện ngân hàng phụ trách về chính sách hỗ trợ của Đức hủy chuyến đi tới Hà Nội. Một vài thông điệp sẽ xem xét các biện pháp tiếp theo kèm thông tin “cảnh sát Đức đang tiếp tục điều tra”... Nghĩa là sẽ còn một số biện pháp mang tính trừng phạt mà Đức sẽ dành cho Việt Nam ít nhất là về mặt quan hệ ngoại giao. Nếu chỉ qua các động thái trên có thể thấy phản ứng của chính quyền Đức có thể nói là khá nhẹ nhàng cho một tình huống “bắt cóc” mà chính quyền Đức đã xác nhận công khai như vậy.

Theo đúng logic, nếu trục xuất vì vi phạm luật của Đức thì Đức sẽ trục xuất Đại sứ và một số người liên quan về các vấn đề về quan hệ đối ngoại, các nhân viên ngoại giao khác phụ trách về an ninh, tình báo của Việt Nam tại Đức chứ không phải là tùy viên tình báo Nguyễn Đức Thoa - người bị cho là có mặt trực tiếp khi một số người dùng vũ lực bắt Trịnh Xuân Thanh ở trước khách sạn Sheraton, bị camera ghi lại. Lý do đơn giản vì nếu có điều tra vụ bắt cóc thì ông Nguyễn Đức Thoa là nghi phạm, đối tượng bị điều tra đầu tiên.

Đã qua thời hạn 48 tiếng mà Đức đưa ra trong thông báo trục xuất kèm yêu cầu trả Trịnh Xuân Thanh về lại Đức. Hiện chưa có thông tin chính thức xác nhận những người bị trục xuất đã rời Đức chưa, nhưng Trịnh Xuân Thanh đương nhiên sẽ không bao giờ có chuyện quay lại Đức sau khi “tự thú”. Trừ trường hợp Trịnh Xuân Thanh đã để lại đâu đó tại Đức những thông tin, tài liệu đủ chứng minh là nạn nhân cần được hưởng qui chế tị nạn chính trị. Nước Đức sẽ buộc phải có những động thái mạnh mẽ hơn trong chính sách với Việt Nam. Nếu không, với thông tin “tự thú” và bằng chứng là sự nhận tội của Trịnh Xuân Thanh, cuộc khủng khoảng ngoại giao giữa Việt Nam và Đức sẽ dừng lại ở một mức độ không quá nghiêm trọng như nhiều người nghĩ.

Thiên Điểu

Trịnh Xuân Thanh bị bắt cóc từ Đức về VN để "đầu thú"?

BÁ LINH - Trong hai ngày qua, giới truyền thông của Cộng Sản Việt Nam đã đồng loạt loan tin Trịnh Xuân Thanh đã “đầu thú.” Tin này do Bộ Công An cung cấp, nên báo chí trong nước không thể đăng gì hơn ngoài hai chữ “đầu thú” cộng với các tin cũ về việc ông Thanh từng bị truy nã một năm trước đây. Tin của Bộ Công An không cho biết Trịnh Xuân Thanh đã đầu thú ở đâu, trong trường hợp như thế nào.

Thế nhưng cũng trong hai ngày qua, báo chí Tây Phương đã đưa ra những thông tin khác, cho thấy một lần nữa nhà cầm quyền Việt Nam luôn che giấu sự thật, vì họ làm việc trong mờ ám, đầy thủ đoạn, không danh chính ngôn thuận mà trong vụ bắt Trịnh Xuân Thanh này đã không tránh khỏi.

Tại Đức, nơi mà người ta tin rằng Trịnh Xuân Thanh, 51 tuổi, đã ẩn náu trong suốt một năm qua, báo Taz của Đức cho biết ông Thanh đã bị mật vụ CSVN bắt cóc tại một sở thú hơn một tuần trước đây, sau đó bị chuyển về Việt Nam qua các đường dây bí mật của cộng sản.

Bản tin của báo Taz cho biết Trịnh Xuân Thanh có thể bị bắt cóc vào ngày Chủ Nhật, 23 tháng 7, tại công viên Tiergarten ở thủ đô Berlin.”

Trang tin Taz.de ghi lời của ông Winfrid Wenzel, một viên chức đại diện cảnh sát Berlin, "Chúng tôi đang điều tra về một vụ bắt cóc người.”

Taz nêu chi tiết rằng nạn nhân vụ bắt cóc là một người đàn ông 51 tuổi, bị lôi lên xe hơi và đưa sang một nước láng giềng Âu Châu, và nêu danh tính là Trịnh Xuân Thanh.

Báo này cũng viết về lai lịch Trịnh Xuân Thanh, kể cả việc ông Thanh đ trở thành "kẻ thù" của Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng.

Trịnh Xuân Thanh thuộc bè đảng của cựu thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, và phe nhóm này đang bị bè đảng của Nguyễn Phú Trọng triệt hạ trong cuộc tranh giành quyền lực cũng như tài sản luôn xảy ra trong nội bộ Đảng Cộng Sản. Ngoài Trịnh Xuân Thanh, một nhân vật khác là Đinh La Thăng đã bị hạ bệ, và mới nhất là đại gia ngân hàng Trầm Bê đã bị công an bắt ngày thứ Ba.

"Chúng tôi tin rằng người đàn ông này hiện đã ở Việt Nam,” vị đại diện cảnh sát Wenzel nói về vụ Thanh bị bắt cóc, nhưng cũng cho biết thêm rằng “hiện chưa có bằng chứng rõ ràng nào về điều đó."

“Chưa thấy một bức ảnh mới nhất nào của ông ta ở Việt Nam," ông Wenzel nói.
Báo Taz cho biết, "Một vụ bắt cóc do mật vụ nước ngoài thực hiện trên lãnh thổ Đức lẽ ra phải có sự thông báo với Bộ Ngoại Giao."

Bài viết đăng trên báo Taz là từ bà ký giả Đức Marina Mai với tựa đề “Từ vườn Tiergarten đến Việt Nam.” Bà cho biết biết vụ này chắc chắn sẽ còn kéo dài.

Một nguồn tin của báo Tây Phương cho biết vào sáng Chủ Nhật, ngày 23 tháng 7, 2017 tại Berlin, lúc 10 giờ 30, trong lúc đang đi dạo ở công viên Tiergarten (vườn thú) ở Berlin, ông Trịnh Xuận Thanh cùng một nữ cán bộ thuộc Bộ Công Thương của CSVN đã bị một nhóm người Việt Nam có trang bị vũ khí xông tới. Họ dùng vũ lực bắt ông Thanh đưa lên một chiếc xe đợi sẵn để chở thẳng sang một nước có chung đường biên giới với Đức.

Nhận được tin, An Ninh Đức lập tức mở cuộc điều tra nhóm người gốc Việt có vũ trang này và các hoạt động của họ trong thời gian vào Đức và Âu Châu.

Các nguồn tin cũng cho biết Trịnh Xuân Thanh đang được chính quyền Đức cho di trú hợp pháp và đã có hẹn sáng thứ Hai, 24 tháng 7, làm các thủ tục pháp lý tiếp theo ở Sở Di Trú Berlin.

Việc cho người mang vũ khí xâm nhập lãnh thổ Đức để bắt cóc cá nhân đang sống hợp pháp tại đây sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Đức cùng Liên Minh Âu Châu.
Đức và Việt Nam cho đến thời điểm này chưa có hiệp định dẫn độ song phương, đồng thời Đức đang là một thành viên chủ chốt trong khối NATO sẽ có phản ứng trước sự việc bắt cóc nghiêm trọng này.